ناگفته‌هایی از انفجار سال 63 در نمازجمعه تهران


گفت‌وگو با محمود مرتضایی ‌فر


برگزاری نمازجمعه‌ی تهران همواره با یک اسم عجین بوده است؛ محمود مرتضایی ‌فر. با این ‌که در سال‌های نهضت امام یکی از فعالین بود اما بیشتر مردم اولین چهره‌ای که از او به یاد دارند، مردی میان‌ سال است که مجری برنامه‌ ی ورود حضرت امام به ایران بود. همان ‌که اولین ‌بار برای تأیید سخن امام تکبیر گفت و این سنت را رایج کرد. تصویر دیگری که از مرتضایی‌ فر به یاد مانده است به‌ عنوان مجری نمازجمعه‌ ی تهران است. حتی بسیاری او را تنها با سمتی که مرحوم حاج احمدآقا به او داد می ‌شناسند؛ وزیر شعار. اگرچه چند سالی است که کمتر در نماز جمعه حاضر گشته است، اما خاطرات ناب او منحصر به فرد است؛ حتی اگر غبار سال ‌ها فاصله بر آن نشسته باشد. آنچه در پیش روی شماست، مصاحبه‌ ای کوتاه است با او به بهانه ‌ی سی‌ امین سال صدور حکم امامت جمعه‌ ی تهران برای رهبر معظم انقلاب.

محمد مهدی اسلامی


- یکی از برجسته ‌ترین روزهای حضور آیت‌الله خامنه‌ ای در نمازجمعه‌ی تهران، روز انفجار بمبی در زمین چمن بود. از آن روز برای‌ مان بگویید.

آخرین جمعه‌ ی سال 63 بود. روز پنج ‌شنبه صدام اعلام کرده بود که فردا نمازجمعه ‌ی تهران را منفجر می ‌کنیم و این بین مردم پیچیده بود. برخلاف معمول که جمعه‌ ی آخر سال به علت گرفتاری‌ های روزهای پایانی سال، کمی خلوت‌ تر است، جمعیت موج می ‌زد. مردم عاشق و انقلابی تهرانی بدون توجه به تهدیدات صدام، کودکان خردسال خود را نیز به همراه آورده بودند.

این نمازجمعه نیز به مانند دیگر نماز های جمعه با حضور پرشور و انقلابی مردم در ساعت مقرر با قرائت قرآن آغاز شد و مردم در صفوفی منظم نشسته بودند، با این تفاوت که به این مسأله علم داشتند که ممکن است شهید شوند. رهبر انقلاب اسلامی که خطیب نمازجمعه ‌ی تاریخی سال 63 بودند، در حال ایراد خطبه‌ ها بودند که انفجار صورت گرفت. من یک لحظه به اشتباه فکر کردم که منافقان ایشان را هدف قرار داده‌اند که خوشبختانه این ‌طور نبود. موج و حرارت انفجار به جایگاه هم رسید، ولی خوشبختانه به ایشان آسیبی نرسید. با وجود این‌ که صدای انفجار بسیار بلند بود و بر تمام فضای دانشگاه اثر گذاشته بود اما ایشان مکان سخنرانی را ترک نکردند. ایشان در عین حال اصرار داشتند که به صحبت خود ادامه دهند. من هم می ‌ترسیدم مبادا حادثه ادامه داشته باشد و ایشان هدف سوء‌قصد قرار گیرند.

نمازگزاران با صلابت هرچه بیشتر و بدون هیچ وحشتی با مشت ‌های گره کرده شعار ( الله اکبر) را سر می ‌دادند. از ایشان خواهش کردم اندکی به کنار جایگاه بیایند تا من مردم را به آرامش دعوت کنم؛ البته هدف دیگری هم داشتم. از قبل می ‌دانستم که امام خمینی(ره) تمامی نمازهای جمعه تهران را به‌ طور مستقیم از طریق رادیو گوش می‌ کردند و اگر مشکلی هم بود تذکر می ‌دادند. آن روز هم که این اتفاق افتاد، احساس کردم الآن امام(ره) گمان می ‌کنند که حتماً برای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اتفاقی افتاده است. سریعاً در جایگاه قرار گرفتم و سه‌ بار این جمله را بیان کردم که: (لطفاً توجه کنید! رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران، هم‌اکنون به خطبه‌های عالمانه‌ی خود ادامه می ‌دهند.) این سخن علاوه‌ بر این‌که آرامش را به نمازگزاران برگرداند، در واقع به امام(ره) هم این پیام را رساندم که آقا سالم هستند. نکته‌ی خیلی جالب در این خصوص این بود که چنین حادثه‌ای، حتی در صدای آقا هم تأثیری برجای نگذاشت و ایشان با صلابت همیشگی و با همان عظمت، ادامه‌ ی خطبه‌ ها را ایراد کردند؛ به نحوی که ظاهراً هیچ اتفاقی نیفتاده است. مردم هم از جای خود تکان نخوردند و نمازجمعه برگزار شد. در این حادثه 14 نفر به شهادت رسیدند. بعد ها خانواده ‌شان گفتند برخی از آن‌ها صبح به بهشت زهرا رفته بودند و از مجروحین در بیمارستان عیادت کرده بودند و با غسل شهادت به نماز آمده بودند.

حادثه‌ی بمب‌ گذاری در نمازجمعه ‌ی اسفند ماه سال 63 یکی از فتنه‌ های آمریکا بود که مردم ما را به وحشت بیندازد تا دست از حمایت خود از امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی ایران بردارند. اما می ‌بینید که امروز با وجود گذشت سال ‌ها از این حادثه‌ ی تلخ، هنوز استکبار جهانی به‌ وسیله‌ ی دست ‌نشانده‌ های خود که منافقین هستند نتوانسته به هدف خود دست یابد.


- گفتید امام به دقت نمازجمعه را گوش می ‌دادند. هیچ ‌گاه تذکری هم به شما یا دیگران دادند؟

بله؛ یک‌ بار یکی از مداحان آمده بود و شعر هایی می‌ خواند که ترحم‌ب رانگیز بود و از مردم گریه می‌ گرفت. آقای توسلی تماس گرفتند که امام فرمودند ما مرد جنگیم و نگذارید این‌گونه اشعار خوانده شود. تذکر دادند که مداحان باید اشعار حماسی بخوانند. به جز این مورد به یاد ندارم تذکری داده باشند.

- تهران تا به حال چند امام جمعه داشته است؟

به غیر از رهبر معظم انقلاب، 12 امام جمعه ‌ی دیگر داشته است که به ترتیب اقامه‌ی اولین نماز، حضرات آیات طالقانی، منتظری، موسوی اردبیلی، هاشمی رفسنجانی، امامی کاشانی، ربانی املشی، یزدی، مهدوی کنی، جنتی، طاهری خرم آبادی ، سید احمد خاتمی و صدیقی می‌باشند.


- و خاطره ‌ی پایانی؟

هر روز منتظر حمله بودیم، آمریکا به طبس حمله کرده بود و آقا نمازجمعه را اقامه کردند و برای نماز عصر آماده می ‌شدند. به من اطلاع دادند که این حادثه رخ داده و هواپیماهای آمریکا در طوفان طبس گرفتار شده‌اند. به آقا عرض کردم و فرمودند خودتان اعلام کنید. پشت تریبون رفتم و اعلام کردم: (توجه فرمایید! توجه فرمایید! هم‌ اینک خبری از وادی طبس به دست‌ مان رسیده است. هواپیماهای استکبارجهانی به طبس حمله کردند و طوفان الهی آن‌ها را گرفتار کرده است.) اعلام این خبر هیجان گسترده‌ی مردم را به دنبال داشت. آن روزها همیشه منتظر حادثه‌ ای بودیم.